بررسی تأثیر شیب و لایه بندی واحدهای سنگ شناسی کنگلومرایی و ماسه سنگی بر پوشش گیاهی مناطق خشک (مطالعه موردی: شهرستان لامرد، استان فارس)

سازند زمین شناسی بختیاری، سنگ بستر بخش وسیعی از مراتع جنوب استان فارس را تشکیل می دهد. دراین تحقیق اراضی توده سنگی کنگلومرایی و ماسه سنگی این سازند تفکیک شدند. سپس ویژگی های لازم در دو بخش میدانی و آزمایشگاهی برای مقایسه برخی از عوامل مؤثر بر درصد تاج پوشش گیاهی اندازه­گیری شد. با توجه به تغییرات به ­وجود آمده در اثر فرسایش و زاویه لایه بندی سازند، شیب های کمتر از 100 درصد (عمود بر جهت امتداد لایه های سنگی) و شیب های بیش از 100 درصد (در سطح لایه های سنگی) برای نمونه برداری انتخاب شد. در هر منطقه در امتداد ترانسکت های 5 متری به­طور جداگانه بر روی هرکدام از واحدهای سنگ شناسی فوق، مطالعات میدانی شامل اندازه گیری تعداد درزه در سه بعد عرض، عمق و طول در سه مقیاس کوچک، متوسط و بزرگ و درصد تاج پوشش گیاهی (در امتداد شیب) صورت گرفت. همچنین پس از نمونه گیری از خاک درزه ها در منطقه، خصوصیات خاک­شناسی نیز در آزمایشگاه تعیین شد. نتایج حاصل از مقایسه خصوصیات خاک در سطح احتمال 05/0 نشان داد که از نظر درصد رطوبت خاک بین عمق های 10-0، 30-10 و 50-30 سانتیمتر بر روی هر دو نوع سنگ مورد مطالعه اختلاف معنی دار وجود دارد، به ­طوری که با افزایش عمق درصد رطوبت خاک افزایش می یابد. اما ازلحاظ سایر خصوصیات خاک مورد مطالعه بین آن­ها اختلاف معنی داری دیده نمی شود. همچنین بر روی هر کدام از این واحدها اختلاف های معنی داری در سطح احتمال 05/0 بین خصوصیات درزه ها و درصد تاج پوشش گیاهی دیده شد. این تفاوت در میان سنگ های کنگلومرایی و ماسه سنگی و در بین دو شیب وجود داشت. همچنین بین درصد تاج پوشش گیاهی و تعداد درزه دارای عرض بزرگ و متوسط، عمق بزرگ و متوسط رابطه مستقیم و معنی داری در سطح 1% بر روی هر دو نوع سنگ شناسی مورد مطالعه وجود دارد. در پایان می توان نتیجه گرفت که تفاوت در خصوصیات درزه ها در بین دو واحد سنگ شناسی، مهم­ترین عامل تعیین کننده درصد تاج پوشش گیاهی است. در ضمن تغییرات در خصوصیات درزه ها، افزون بر وابسته بودن به جنس سنگ به چگونگی لایه بندی و شیب سازند نیز وابسته است.